PSNM ocenia 2024 rok
Bardzo trudny rok dla zrównoważonego transportu - Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności (PSNM) podsumowuje 2024 w Polsce.
W 2024 r. po raz pierwszy liczba rejestracji nowych samochodów całkowicie elektrycznych (BEV) w Polsce zmniejszyła się rok do roku. Według danych z listopada, w segmencie osobowych „elektryków” odnotowano spadek o 3,5 proc. r/r, zaś w segmencie pojazdów dostawczych - aż o 29 proc. r/r. Udział BEV na rynku nowych samochodów osobowych ledwo przekracza 3 proc. To jeden z najgorszych wyników w Unii Europejskiej - zaznacza PSNM i dodaje, że wyprzedzamy jedynie Chorwację i Słowację.
- 2024 był trudnym, jeżeli nie najtrudniejszym rokiem w dotychczasowej, krótkiej historii polskiej nowej mobilności. W wielu państwach UE, po latach obowiązywania subsydiów, rynki straciły nieco na dynamice lub ustabilizowały się, co nastąpiło jednak przy wysokich wolumenach sprzedaży. Natomiast w Polsce jakikolwiek spadek nie powinien mieć miejsca na obecnym, bardzo wczesnym rozwoju sektora. Negatywnie na tempie rozwoju rynku odbiła się niespodziewana decyzja najpierw o zawieszeniu, a następnie o przedwczesnym zakończeniu programu „Mój elektryk”. Do września, gdy dotacje miały jeszcze wpływ na liczbę rejestracji, odnotowywaliśmy wzrost sprzedaży rok do roku. Nieznaczny, ale jednak wzrost. W ostatnich miesiącach jest to już ciągły spadek. Stan rynku BEV w 2024 r. bardzo kontrastował z sytuacją w obszarze infrastruktury ogólnodostępnej, gdzie nastąpił znaczny przyrost. Tylko w pierwszej połowie roku łączna moc punktów ładowania wzrosła o prawie 1/3, do ok. 300 MW. To rekordowy wynik - mówi Aleksander Rajch, członek zarządu PSNM.
PSNM wskazuje, że zastąpienie dotychczasowego mechanizmu wsparcia programem „Mój elektryk 2.0”, który ma wiele wad i nie był w wystarczającym stopniu skonsultowany ze stroną społeczną, może spowolnić tempo rozwoju rynku. Przede wszystkim pojawia się ryzyko zmarnowania zdecydowanej większości ze 1,6 mld zł, które mają być przeznaczone na realizację programu. Pewną nadzieję na zdynamizowanie polskiej elektromobilności dają za to - według stowarzyszenia - zapowiedziane programy dopłat do elektrycznych ciężarówek, przeznaczonej do nich infrastruktury ładowania oraz przyłączy energetycznych. Dysponują łącznym budżetem 6 mld zł. Ich zaawansowany etap wdrożeniowy jest, zdaniem PSNM, jednym z najbardziej pozytywnych wydarzeń na polskim rynku elektromobilności w 2024 r. a wprowadzenie programów może przybliżyć Polskę do realizacji celów unijnego rozporządzenia AFIR.
- Wiemy już na pewno, że rok 2024 będzie rekordowy pod względem liczby nowo zainstalowanych, ogólnodostępnych punktów ładowania, szczególnie w kluczowym segmencie DC. Przez pierwsze 11 miesięcy tego roku uruchomiono niemal 1000 szybkich punktów ładowania prądem stałym. To ponad dwa razy więcej niż w analogicznym okresie roku 2023. Odnotowany w tym roku rekord to przede wszystkim zasługa ambitnych działań branży, która stale zwiększa skalę inwestycji mimo wielu poważnych barier systemowych, braku odpowiedniego wsparcia ze strony administracji publicznej oraz przy ograniczonym popycie na usługi ładowania wynikającym z wciąż niskiego udziału EV we flocie pojazdów - mówi Jan Wiśniewski, dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM.
Organizacja zwraca uwagę, że konsekwencją barier rozbudowy infrastruktury jest bardzo niski poziom realizacji obowiązków unijnego rozporządzenia AFIR, które dotyczą rozbudowy stref ładowania wzdłuż sieci TEN-T oraz przy węzłach miejskich. Biorąc pod uwagę sieć bazową i strefy dla pojazdów lekkich, obowiązki wynikające z AFIR (na lata 2025 i 2027) są obecnie zrealizowane odpowiednio w ok. 9 proc. i 3,5 proc. W przypadku sieci kompleksowej i stref dla samochodów ciężarowych poziom wypełnienia obowiązków jest jeszcze niższy - w praktyce wynosi 0 proc. Problemem negatywnie wpływającym na tempo rozbudowy infrastruktury są również bardzo niekorzystane warunki przetargów GDDKiA.
- Rozwój całego sektora nowej mobilności wciąż ogranicza przewlekła i niedoskonała legislacja. Administracja centralna nadal nie uwzględniła zdecydowanej większości 120 postulatów zmian regulacyjnych, które PSNM wraz z branżą przygotowali w „Białej Księdze Nowej Mobilności”. Ustawa o elektromobilności wymaga kompleksowej nowelizacji dostosowującej ją do przepisów AFIR. Tego się w 2024 r. nie doczekaliśmy. Nadal czekamy także na transpozycję do polskiego prawa dyrektywy RED II, a tymczasem na poziomie UE zaczęła już obowiązywać dyrektywa RED III - mówi Łukasz Witkowski, wiceprezes PSNM.
PSNM zauważa, że w 2024 r. administracja rządowa w Polsce wciąż nie wyznaczyła celów rozwoju sektora elektromobilności w wymiarze gospodarczym. To niezbędny warunek zdecydowanego przyspieszenia rozwoju w obszarze produkcyjnym i badawczo-rozwojowym branży e-mobility. Brakuje spójnej, wyznaczonej na poziomie centralnym, strategii transformacji przemysłu motoryzacyjnego w Polsce w kierunku zeroemisyjnym. Rodzi to poważne ryzyko w kontekście zmian, jakie sektor automotive przechodzi na całym świecie oraz w odniesieniu do jego znaczenia dla całej polskiej gospodarki. Branża odpowiada za 8 proc. polskiego PKB, 13,5 proc. rocznego eksportu i zapewnia prawie pół miliona miejsc pracy.
Pełne, przygotowane przez PSNM podsumowanie roku 2024 w polskim sektorze nowej mobilności, zawiera raport dostępny na stronie PSNM.
Źródło i graf.: PSNM
