Recykling opon

Zużyte opony są cennym surowcem wtórnym, który dzięki rozwijającym się technologiom recyklingu odpadów, znajduje coraz szersze zastosowanie. Wciąż jednak pozostaje wiele problemów związanych z utylizacją ogumienia, nad którymi pracują naukowcy z całego świata. Zespół redakcyjny Oponeo.pl zebrał istotne informacje o recyklingu opon. Najważniejsze z nich prezentujemy w poniższym artykule.

Z roku na rok przybywa pojazdów na drogach, a tym samym rośnie liczba opon wprowadzonych do obiegu. Musi minąć aż 100 lat, aby zużyte opony uległy rozkładowi, dlatego tak ważne jest wprowadzenie procesów, pozwalających na ponowne ich wykorzystanie.

Jak to wygląda w Polsce?

W Polsce podmioty wprowadzające ogumienie na rynek, w tym producenci i dystrybutorzy, są ustawowo zobowiązani do odzysku minimum 75 proc. tonażu opon wprowadzonych do obiegu w roku ubiegłym. Z tego 15 proc. musi zostać poddane recyklingowi. W innym razie naliczona zostanie tzw. opłata produktowa. Inna stawka obowiązuje za opony nowe, a inna za używane, przy czym decydujący jest stan w momencie wprowadzenia do obrotu. W tym kontekście jako „używane” należy rozumieć np. egzemplarze bieżnikowane.

Podmioty zajmujące się zbiórką oraz przekazywaniem ogumienia do recyklingu w dalszej kolejności, działają na ściśle określonych warunkach i również ponoszą odpowiedzialność. Jest to informacja ważna, ponieważ w Polsce, zgodnie z ustawą o odpadach, obowiązuje zakaz trzymania opon (również pociętych) na wysypiskach i w składach.

Gdzie oddać zużyte ogumienie

Zużyte opony najprościej jest zostawić w serwisie, w którym dokonujemy wymiany lub zawieźć do zakładu wulkanizacyjnego. Niestety nie ma przepisów, które regulowałyby kwestię opłat lub ich braku za przekazanie opon. Oponeo.pl współpracuje z serwisami partnerskimi, w których można nie tylko zamontować kupione na tym portalu opony, ale i oddać je do utylizacji. Serwisy oznaczone na stronie zielonym listkiem odbierają zużyte ogumienie bezpłatnie. Usługa ta realizowana jest w kooperacji z Centrum Utylizacji Opon, a cały dalszy proces jest odpowiednio udokumentowany na Kartach Przekazania Odpadów (KPO).

Co dzieje się ze starymi oponami?

Zużyte opony, które przekazaliśmy dalej, mogą być wykorzystane na cztery sposoby:

• odzysk energetyczny,
• recykling materiałowy,
• bieżnikowanie,
• eksport.

Najkorzystniejszy dla środowiska jest recykling materiałowy (recykling surowcowy). Polega on na przetworzeniu jednego materiału na inny, o podobnym lub innym zastosowaniu. Opony składają się z gumy, elastomerów, sadzy, krzemionki, metalu, materiałów tekstylnych oraz innych związków, dlatego opcji na ponowne ich przetworzenie jest wiele. 

Recyklingowi w oponie można poddać:

• stal - oczyszczona i przetopiona może zostać wykorzystana na wiele sposobów,
• tekstylia - z jednej opony można odzyskać nawet 1 kg materiału, który ma zastosowanie m.in. w budownictwie. W porównaniu do tradycyjnego wzmocniony tekstyliami beton jest odporniejszy na pękanie bardziej sprężysty oraz ma wydłużoną żywotność,
• gumowe chipsy/granulat - czyli kawałki opon bez metalu i tekstyliów o szerokim zastosowaniu.

Warto przyjrzeć się temu, co dalej dzieje się z kawałkami gumy. Jedną z opcji jest przeznaczenie ich na alternatywne paliwo, a inną dalsze przetwarzanie w procesie pirolizy, czyli beztlenowego spalania w kontrolowanych warunkach. W efekcie tej reakcji otrzymujemy kilka produktów, w tym karbonizat, który poddawany jest dalszemu oczyszczaniu, dzięki czemu powstaje wartościowa sadza techniczna. Wykorzystywana jest ona m.in. w poligrafii, np. jako pigment do farb czy składnik tonerów do drukarek. W procesie pirolizy odzyskiwane są też oleje, które mogą zostać ponownie wykorzystane w produkcji opon. Trzecim produktem jest gaz będący doskonałym źródłem energii. Przetworzony na prąd może zasilać fabryki ogumienia, co czyniłoby je samowystarczalnymi.

Przykłady rzeczy z recyklingu opon

Granulat gumowy jest wykorzystywany chociażby przy budowie nawierzchni asfaltowej. Dzięki dodatkowi gumy, jest ona nie tylko wytrzymalsza, ale i poprawia przyczepność i skraca drogę hamowania. Stare ogumienie używane jest także przy produkcji znaków drogowych - i to łącznie ze słupem. W efekcie są one lżejsze niż tradycyjne, bardziej odporne na zniszczenia oraz warunki atmosferyczne. Guma z recyklingu ma swoje zastosowanie również w sporcie. Przygotowanie boiska piłkarskiego ze sztuczną murawą wymaga przetworzenia około 8 tys. opon do samochodów osobowych lub nieco ponad 2 tys. tych, przeznaczonych do ciężarówek. Natomiast 160 sztuk ogumienia ciężarowego wystarczy, by przygotować podłoże na jeden plac zabaw dla dzieci.

To tylko przykłady, bo tych zastosowań jest o wiele więcej. Od materiałów do drukarek 3D i wycieraczek samochodowych, przez podeszwy do butów, po kółeczka do kontenerów na odpady.

Organizacja odzysku

Choć zużyta guma ma tak wiele zastosowań i oferuje liczne korzyści, jej popularność wciąż jest niska. Przede wszystkim dlatego, że świadomość wykorzystania tego surowca w przemyśle jest wciąż zbyt niska. Dodatkowo produkowany materiał może nie spełniać oczekiwań jakościowych. Ważne jest więc uświadamianie inwestorów o korzyściach płynących z wykorzystania surowców pochodzących z recyklingu. Istotne jest także wspieranie badań naukowych, chociażby przez dofinansowania, które umożliwiłyby zwiększenie jakości oraz bezpieczeństwa surowców wtórnych oraz znalezienie nowych sposobów na ich wykorzystanie.

Przykład recyklingu opon pokazuje, jak wiele korzyści płynie z gospodarki cyrkulacyjnej, czyli z zamkniętego obiegu materiałów. Dzięki ponownemu wykorzystaniu surowców przemysł oponiarski może być w dużym stopniu samowystarczalny, za czym idą realne korzyści. Za sprawą nowych technologii można przede wszystkim znacząco obniżyć poziom emisji gazów cieplarnianych na wielu etapach produkcji, co jest istotne w kontekście ekologii. 

Producenci opon a recykling

Za gospodarkę w obiegu zamkniętym w dużym stopniu odpowiadają producenci, którzy muszą przewidywać, co się stanie z oferowanymi przez nich dobrami, kiedy te już się zużyją. Chodzi nie tylko o to, by produkty nadawały się do recyklingu, ale i by w ich produkcji można było wykorzystać materiały wtórne lub surowce odnawialne. W przypadku ogumienia producenci coraz chętniej sięgają po proekologiczne rozwiązania.

Wiele marek stawia na składniki gumowych mieszanek, przy których produkcji zużywa się mniej energii elektrycznej, ilość odpadów zostaje zredukowana, a emisja CO₂ ograniczona. Chodzi nie tylko o sam materiał, ale też metody pracy w fabrykach, na każdym etapie. Kluczowe są także parametry produktu końcowego, czyli opony. Opory toczenia wpływają na zużycie paliwa przez samochód, a co za tym idzie emisję spalin, natomiast trwałość ogumienia decyduje o tym, jak długa będzie je można użytkować.

Przykłady działań wybranych producentów opon

Przy produkcji opon marki Continental wykorzystywane są mechanizmy gospodarki cyrkularnej w ramach programu ContiLifeCycle. Stalowy karkas, kauczuk oraz sadza są odzyskiwane i ponownie wykorzystywane. Oszczędza się w ten sposób energię oraz surowce naturalnego pochodzenia. Mechanizmy te są wciąż rozwijane, dzięki czemu do 2025 r. udział materiałów z recyklingu w procesie produkcji wzrośnie do 10 proc.

Marka Goodyear stawia na surowce, których produkcja jest przyjazna dla środowiska, a w przypadku łusek ryżu, nawet rozwiązuje inne ekologiczne problemy. Firma wykorzystuje je do produkcji efektywnych paliwowo bieżników opon. Poza tym stosuje m.in. gumę syntetyczną, produkowaną z materiałów wtórnych.

Istotnym działaniem na rzecz ekologii jest także rozwijanie projektów opon koncepcyjnych. Przykładem są propozycje francuskiego producenta, jak model Michelin Uptis, którego nie trzeba wypełniać powietrzem. Dzięki swojej konstrukcji ogumienie nie tylko będzie generowało mniej odpadów w procesie produkcji, ale i ma być bardziej przyjazne dla środowiska w trakcie użytkowania, o czym mamy przekonać się już w najbliższych latach.

Bridgestone także pracuje nad koncepcją opon niepneumatycznych pod nazwą „Air Free”. Model ten oprócz tego, że nie wymaga pompowania powietrzem i wyklucza możliwość przebicia, składa się z takich elementów, które w dużej części także mogą być poddane recyklingowi. Kilka miesięcy temu koncern ogłosił też nowy projekt stworzenia inteligentnych fabryk. W ramach niego cały proces produkcyjny - od wytwarzania półproduktów poprzez dostawy energii, konserwację, monitorowanie produkcji po planowanie produkcji - ulegnie przekształceniu w ośmiu europejskich zakładach, w tym również w Polsce. Zmiany te zgodne z ideą gospodarki zamkniętego obiegu, pozwolą na oszczędność energii, zwiększenie wydajności, efektywnego wykorzystania surowców i uproszczenie procesów.

(ik)

Źródło i graf. Oponeo.pl (https://www.oponeo.pl/artykul/recykling-opon)