EKSPERCI: Opłakane skutki bylejakości
Groźne niewyważenie i awaria opon run-flat
|
Sławomir Miłosz - koordynator ds. technicznych ATH-Heinl |
Przy uzyskiwaniu dużych prędkości współczesnych pojazdów nawet niewielkie niewyważenie kół jezdnych powoduje powstanie stosunkowo znacznych sił odśrodkowych. Stan techniczny całego układu jezdnego ma bardzo istotny wpływ na bezpieczeństwo i komfort jazdy samochodem, koła są wszakże istotnym elementem układu jezdnego, a tym samym bezpieczeństwa jazdy w ogóle. Na co powinniśmy zwrócić uwagę? Skutki niewyważenia kół Pierwszych informacji o niewyważeniu koła dostarcza nam sam pojazd, a dokładnie jego „zachowanie” podczas jazdy na drodze i wygląd bieżnika opon. Symptomy owego zachowania to drganie kół, odgłos stukania w zawieszeniu, a w zawieszeniu przednim poprzez układ kierowniczy przenosi się to na koło kierownicy (o drganiach na kierownicy i nie tylko możecie przeczytać także w materiale naszego eksperta Zenona Majkuta na str. 8-10). Na oponach powstają miseczkowate zużycia bieżnika, równomiernie rozmieszczone na obwodzie. Wystąpienie tych objawów, w szczególności wibracji kierownicę świadczy o znacznym już stopniu niewyważenia, co w rezultacie może doprowadzić do zagrożenia w bezpieczeństwie ruchu drogowego. Niebezpieczeństwo wynika z odciążania koła pod wpływem niewyważonej masy, powodując chwilowe zmiany siły tarcia, co przede wszystkim w manewrach na zakręcie może doprowadzić do utraty przyczepności pojazdu i wypadku. Niewyważenie jest zjawiskiem szkodliwym dla pojazdu, zwiększa bowiem dynamiczne obciążenie łożyska kół i zawieszenia, tym samym przyśpiesza zużycie tych elementów. Błędy i nieprawidłowości w procesie wyważania koła powstają często w wyniku niedokładnego wykonania opony i felgi koła, a co za tym nierównomiernego zużywania się bieżnika. |
Nie ryzykujmy sytuacji oczekiwania na moment pojawienia się opisywanych tutaj symptomów niewyważenia kół, sprawdzajmy ich wyważenie w ramach okresowej kontroli stanu technicznego, niewyważenie kół może powstać również w czasie eksploatacji.
Jak wyważać?
Wyważanie polega na wyrównaniu w poszczególnych odcinkach obwodu koła mas, ma to na celu zlikwidowanie powstawania sił wytrącających koło z jednolitego ruchu obrotowego. Zwróćmy uwagę na wyposażenie serwisu ogumienia. Wśród wyważarek najbardziej rozpowszechnione są typy urządzeń z elektronicznym systemem pomiarowym. Siły odśrodkowe wywołane masą niewyrównoważoną powodują zmienne drgania podpory sprężystej. Za pomocą czujników piezoelektrycznych są one przetwarzane na impuls elektryczny o częstotliwości proporcjonalnej do obrotów koła i amplitudzie proporcjonalnej do niewyważenia. Takie właśnie rozwiązania stosowane są w najnowszych modelach wyważarek produkowanych przez niemiecką firmę ATH-Heinl, te rozwiązania konstrukcyjne umożliwiają między innymi:
- uzyskanie wysokiej czułości układu pomiarowego; dokładność wskazań niewyważenia,
- zmniejszenie prędkości obrotowej wału wyważarki, dzięki czemu uległy skróceniu czas rozbiegu koła, czas pomiaru i czas wyhamowywania; zwiększa to również trwałość urządzenia,
- prezentacja na tablicy wskaźników lokalizacji niewyważenia w sposób graficzny za pomocą wielu diod świetlnych, lub wyświetlanie na dotykowym ekranie komputera,
- pomiar niewyważenia dla obu płaszczyzn w jednym przebiegu pomiarowym,
- wyważenie kół, w których felga wykonana jest ze stopu aluminiowego i zastosowanie różnego systemu mocowania ciężarków wyważających,
- zatrzymanie koła po wyhamowaniu dokładnie w takim położeniu, aby miejsce niewyważenia znalazło się u góry (doskonale zauważamy to w modelu ATH W82),
- realizację specjalnego programu optymalizacji, która ma na celu dopasowanie najcięższego miejsca felgi, z najlżejszym miejscem opony.
Idea wyważania kół pojazdów osobowych i ciężarowych jest w założeniu taka sama. Wyważarki do kół pojazdów ciężarowych różnią się od wyważarek osobowych przede wszystkim ciężarem koła, jakie można na danym urządzeniu wyważyć. Przy doborze tego typu wyposażenia na potrzeby serwisu ogumienia najważniejsze są parametry techniczne urządzenia oraz funkcje dodatkowe. W wyważarkach do kół pojazdów ciężarowych ATH-Heinl stosuje windę do zakładania koła na wał wyważarki. Poznajmy najważniejsze cechy wspomnianych urządzeń:
1. Wielkość koła - czyli rozmiar koła, jakie można na danej wyważarce obsłużyć. Wielkość tę można określić poprzez: szerokość obręczy w calach np. od 1,5” do 20”, średnicę obręczy w calach np. od 12” do 24” i ciężar koła np. do 60 lub 65 kg.
2. Dokładność wyważenia - współczesne wyważarki dobrej klasy cechuje dokładność do 1g.
3. Czas procesu wyważania - aktualnie wynosi on ok. 7 - 12s. Tak krótki czas procesu pomiaru niewyważenia uzyskano poprzez zredukowanie prędkości obrotowej wałka wyważarek, a przez to krótszy czas rozpędzania i hamowania koła.
4. Sposób wprowadzania wymiarów koła - proces wyważenia koła na standardowej wyważarce poprzedza się wprowadzeniem do pamięci maszyny trzech podstawowych wymiarów. Są nimi: dystans (odległość obręczy od wyważarki), średnica koła oraz szerokość koła. W urządzeniach ATH-Heinl parametry te wprowadzane są automatycznie.
Standardy bezpieczeństwa
O czym jeszcze jako użytkownicy czterech kół powinniśmy pamiętać, by być bezpiecznymi na drodze? Przyjrzyjmy się oponom typu run-flat, z którymi coraz częściej mamy do czynienia. W chwili, w której uchodzi nam ciśnienie z koła wyposażonego właśnie w oponę run-flat otrzymujemy o tym fakcie komunikat z komputera pokładowego. Każdy samochód wyposażony w ten typ opon musi mieć kontrolę ciśnienia w ogumieniu. Nasze koło w czasie jazdy mówiąc branżowym slangiem nieco „przysiada”, jednakże opona z łatwością utrzymuje ciężar pojazdu dzięki bokom, które w oponie tego typu pozostają wzmocnione. Dalsza podróż jest zatem możliwa, bez konieczności natychmiastowej wymiany koła, weźmy jednak pod uwagę, to iż z tak uszkodzonym kołem możemy poruszać się z prędkością do 80 km/h, co pozwala nam bezpiecznie dojechać do serwisu celem naprawy usterki. Docierając na miejsce dowiadujemy się, że ów warsztat nie ma adekwatnego urządzenia - odpowiedniego typu montażownicy, by fachowo, sprawnie i bez uszkodzeń zdemontować oponę typu run-flat... lub zrobienie tego typu naprawy jest możliwe jedynie na naszą odpowiedzialność.
Obecnie na rynku pojawiło się szereg „pseudo” wyposażenia do obsługi kół z oponami typu run-flat. Urządzenia te poza nazwą własną posiadają w nazewnictwie słowa „run-flat”, lecz jest to tylko nazwa dodatkowej rolki, w którą dane urządzenie jest wyposażone. Nie ma to niestety nic wspólnego z obsługą opon zgodnie z procedurą WDK, Do takich zadań przystosowane są dedykowane modele np. ATH M72 wraz z ramieniem A34. Chcąc zapewnić profesjonalną i kompleksową obsługę kół bądźmy rozsądni przy wyborze urządzeń do naszego serwisu. Pozostańmy również uważni i świadomi, oddając pojazd do serwisu obsługującego nasze cztery koła. Bezpieczeństwo powinniśmy zawsze stawiać na pierwszym miejscu.
